
Zakończenie budowy pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Nowym Sączu – 20.12.2020 r.

W dniu 5 grudnia przyszedł bowiem na świat późniejszy Marszałek (05.12.1867 r.) Jednakże w naszym regionie, początkiem grudnia 1914 r. nastąpiło przełomowe wydarzenie na froncie austriacko-rosyjskim pod Limanową. Był to też okres ważnych walk Legionów Polskich z Piłsudskim na czele. Sądeczanie i mieszkańcy regionu, wspominają Piłsudskiego i legionistów za walki jesienią i zimą 1914 roku pomiędzy Limanową a Nowym Sączem. Tzw. kampania podhalańska legionów, czy też czasem określana podhalańskim adwentem, miała swoje apogeum u wrót Nowego Sącza początkiem grudnia 1914 r. W dniu swoich urodzin wyruszył Piłsudski z Limanowej do Nowego Sącza. Doszły go słuchy, że Rosjanie ewakuują miasto, pojawiła się nadzieja na oswobodzenie miasta przez samych legionistów. Wieczorem tego dnia zatrzymał się w Marcinkowicach.
Po uszczegółowieniu informacji o obecności rosyjskiej w Nowym Sączu (przybycie tam znacznych sił), Piłsudski porzuca pomysł wkroczenia do miasta i podejmuje decyzję o dezorganizacji wymarszu Rosjan. Artyleria legionowa z Rdziostowa ostrzeliwuje mosty na Dunajcu i drogę od strony północnej miasta. Następnego 6 grudnia 1914 r. sprowokowani Rosjanie atakuję pozycje legionowe, doszło do tzw. Bitwy pod Marcinkowicami. Bitwa ta była przez późniejszego Marszałka Piłsudskiego określana jako najpiękniejszą ze stoczonych przez niego bitew. Następnie legioniści ostrzeliwując się wycofali się w kierunku Limanowej. Dzięki tej maricnkowickiej bitwie, związali na kilkanaście godzin wojska rosyjskie szykujące się do ofensywy w kierunku zachodnim, co dało czas siłom austro-węgierskim na przegrupowanie się i przygotowanie do zatrzymania Rosjan. Nastąpiło to kilka dni później w ważnej kluczowej fazie Bitwy pod Limanową – 11 grudnia 1914 r. nastąpiło zdobyciu wzgórza Jabłoniec przez spieszone oddziały huzarów węgierskich. Od tego momentu wojska rosyjskie zaczęły się cofać i nastąpił przełom na froncie w Karpatach Zachodnich. Po wyzwoleniu miasta Nowego Sącza spod okupacji rosyjskiej, 13 grudnia 1914 r. (niedziela) na czele swoich batalionów Józef Piłsudski wkroczył przez podziurawiony kulami most na Dunajcu do Nowego Sącza. Komendant wraz z legionistami był entuzjastycznie witany przez mieszkańców. Jak wspominała żona Piłsudskiego, Aleksandra ten entuzjazm był dla niego niezmiernie budujący. Polacy po latach witali legionistów jako odrodzone wojsko polskie.
Niemal całe miasto wyszło przywitać legionistów. Było to takie pierwsze serdeczne przywitanie w polskim mieście po kilkumiesięcznych bojach. Do Nowego Sącza przybyły też pozostałe bataliony z Nowego Targu i całość 1 pułku Legionów Polskich. Zawiadomiono wszystkich, że komendant Piłsudski został mianowany brygadierem i utworzono brygadę Legionów. 1 Brygada składała się z dwóch pułków: 1 oraz 2 (zwanego później 5). Piłsudski zatrzymał się na kwaterze w mieszkaniu burmistrza Władysława Barbackiego przy ul. Dunajewskiego. Na rozkaz Naczelnej Komendy Austriackiej w dniu 15 grudnia 1914 r. Piłsudski wyjechał w cieszyńskie, gdzie wizytował przeniesione do Jabłonkowa szkolne i etapowe formacje Legionów Polskich. Był także w Wiedniu gdzie m.in. spotkał się z polskimi działaczami z Naczelnego Komitetu Narodowego.
Tymczasem wydawało się, że przebywający w Nowym Sączu legioniści spędzą tutaj zbliżające się święta, jednakże nagłym alarmem w dniu 20 grudnia 1914 r. wymaszerowali w rejon Tarnowa, gdzie był zagrożone pozycje austro-węgierskie.. Pod Łowczówkiem w dniach 22-25 grudnia 1914 r. doszło do jednej z najważniejszej i najkrwawszej bitwy Legionów Polskich. Legioniści „załatali” tam dziurę w austriackim froncie na styku 2 armii (3 i 4). W bitwie wielu poległo, było też wielu rannych. Znaczenie tej bitwy dla polskich sił zbrojnych, bitwy pod Łowczówkiem ktora miała miejsce na terenie Małopolski, została potwierdzona upamiętnieniem jej na warszawskim Pomniku Nieznanego Żołnierza. Ranni w bitwie pod Łowczówkiem, byli hospitalizowani także w Nowym Sączu. W dniu 26 grudnia 1914 r., w drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia, Józef Piłsudski ponownie przybył do miasta i odwiedził swoich rannych legionistów w szpitaliku zorganizowanym w lokalu Czytelni Kobiet (przy ul Kościuszki 28), prowadzony przez miejscowy Komitet Kobiet Polskich.
Linki do filmów powstałych dzięki pomocy Samorządu Województwa
Małopolskiego:
1. 100-lecie odzyskania niepodległości – Marszałek Józef Piłsudski
„Spełniony sen o wolności”
https://www.youtube.com/watch?v=GGkobuddl1s&t=1s
2. Budowa i odsłonięcie pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w
100-lecie odzyskania niepodległości